:
در روایات اسلامی برای دوره ی آخر الزمان علایم و نشانه هایی ذکر شده که با
تحقق این علایم و نشانه ها ، پی می بریم که هم اکنون در دوره ی آخر الزمان
قرار داریم . اینک به برخی از این علایم و نشانه ها اشاره می کنیم :
1- گسترش ترس و ناامنی
امام باقر علیه السلام می فرماید : « لایقوم القائم إلا علی خوف شدید ....»
؛(2) « حضرت قائم علیه السلام قیام نمی کند مگر در دورانی پر از بیم و
هراس .» و نیز فرمود : « مهدی علیه السلام هنگامی قیام می کند که زمام
کارهای جامعه در دست ستمکاران باشد . »(3)
2- تهی شدن مساجد از هدایت
پیامبر صلی الله علیه و آله درباره ی وضعیت مساجد در آخر الزمان میفرماید :
« مساجدهم عامره و هی خراب من الهوی »(4) ؛ « مسجدهای آن زمان و آباد و
زیباست . ولی از هدایت و ارشاد و در آن خبری نیست . »
3- سردی عواطف انسانی
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در این باره می فرماید « فلا الکبیر
یرحم الصغیر و لا القوی یرحم الضعیف ، و حینئذ یأذن الله له بالخروج »(5) ؛
« در آن روزگار ، بزرگترها و به زیر دستان و کوچکترها ترحم نمی کنند و قوی
بر ضعیف ترحم نمی نمایند. در آن هنگام خداوند به او [ مهدی علیه السلام ]
اذن قیام و ظهور می دهد . »
4- گسترش فساد اخلاقی
رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند : « قیامت بر پا نمی شود تا آن که
زنی را در روز روشن و به طور آشکار گرفته ، در وسط راه به او تعدی می کنند و
هیچ کس این کار را نکوهش نمی کند ».
محمد بن مسلم می گوید : به امام باقر علیه السلام عرض کردم : ای فرزند رسول
خدا ! قائم شما چه وقت ظهور خواهد کرد ؟ امام فرمود : « إذا تشبه الرجال
بالنساء، و النساء بالرجال، و اکتفی الرجال و بالرجال ، و النساء بالنساء »
؛(6) « هنگامی که مردها خود را شبیه زنان و زنان خود را شبیه مردان کنند .
آن گاه که مردان به مردان اکتفا کرده و زنان و به زنان اکتفا کنند .»
5 - آرزوی کمی فرزند
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمود : « رستاخیز بر پا نمی شود تا آن
که کسی پنج فرزند دارد آرزوی چهار فرزند کند . و آن که چهار فرزند دارد می
گوید : کاش سه فرزند داشتم ، و صاحب سه فرزند آرزوی دو فرزند دارد . و آن
که دو فرزند دارد ، آرزوی یک فرزند بنماید . وکسی که یکی فرزند دارد آرزو
کند که کاش فرزندی نداشت » .(7)
6 - مرگ های ناگهانی
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود : « قیامت برپا نمی گردد ، تا این
که مرگ سفید ظاهر شود . گفتند : ای رسول خدا ! مرگ سفید چیست ؟ فرمود : مرگ
ناگهانی » .(8)
7 - جنگ و کشتار
امام رضا علیه السلام فرمود : « پیش از ظهور امام زمان علیه السلام کشتارهای پیایی و بی وقفه رخ خواهد داد »
. شناخت امام هر زمان
از وظایفی که در هر زمان، به ویژه در عصر غیبت برای پیروان آموزه های اسلامی مورد تأکید و سفارش واقع شده، تحصیل شناخت و معرفت دربارة امام آن زمان است.
امام صادق علیه السلام خطاب به فضیل فرمود: امام خود را بشناس که اگر امام خود را شناختی، دیر و زود شدن این امر، آسیبی به تو نخواهد رساند... .[3]
بی گمان، شناخت امام، از شناخت خداوند متعال جدا نیست؛ بلکه یکی از ابعاد آن است؛ چنان که در دعای شریف معرفت، به خداوند متعال عرض می کنیم؛
اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی نَفْسَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ أَعْرِفْ نَبِیکَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی رَسُولَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی رَسُولَکَ لَمْ أَعْرِفْ حجّتکَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی حجّتکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حجّتکَ ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی؛[4]
خدایا! خودت را به من بشناسان که اگر خود را به من نشناسانی، پیامبرت را نمی شناسم. خدایا! رسول خود را به من بشناسان که اگر رسول خود را به من نشناسانی، حجّت تو را نمی شناسم. خدایا! حجّتت را به من بشناسان که اگر حجّت خود را به من نشناسانی، از دین خود گمراه می شوم.
از روایات معصومان علیهم السلام به روشنی استفاده می شود که در بندگی خدای متعال، همه فضیلت ها و ارزش ها به داشتن معرفت امام علیه السلام و ملتزم شدن به آن بر می گردد؛ به طوری که اگر کسی این اکسیر گرانقدر را در اختیار داشته باشد، از نگاه آن چه مطلوب خداوند متعال است، هیچ کمبودی ندارد.
2. پایداری بر حبّ اهل بیت علیهم السلام
یکی از وظایف مهم ما در هر عصر و زمان، محبت و دوستی با اهل بیت پیامبر صل الله علیه و آله و سلم به عنوان دوستان خداوند است. در دوران غیبت واپسین پیشوای معصوم، به سبب پنهان زیستی امام ممکن است عواملی انسان را از این وظیفة مهم دور سازد؛ از این رو در روایات، سفارش شده است که بر محبت به آن انوار مقدس، پایدار باشیم.
3. پرهیزگاری و رعایت تقوای الهی
پروای الهی در همه زمان ها لازم و واجب است؛ اما در دوران غیبت، اهمیت بیشتری دارد، چون در این دوران، عوامل فراوانی دست به هم داده است تا انسان ها را به بیراهه کشانده، گمراه سازند.
امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: همانا برای صاحب الامر غیبتی هست؛ پس بنده تقوای الهی پیشه نماید و به دین او چنگ زند.[5]
آن حضرت همچنین فرمود: هرکس شاد می شود از آن که از یاران قائم باشد، پس باید پرهیزگار بوده، به نیکویی های اخلاقی عمل کند؛ در حالی که منتظر است. پس اگر از دنیا برود و پس از آن، قائم قیام نماید، پاداشی مانند آن کس که قائم را درک کند، خواهد داشت. پس کوشش کنید و منتظر باشید. گوارایتان باد ای گروه مورد رحمت الهی واقع شده!. [6]
4. پیروی از دستورهای امامان ـ علیهم السلام
از آن جا که تمام امامان علیهم السلام نور واحد هستند، دستورها و فرموده های ایشان نیز یک هدف را دنبال می کند؛ بنابراین پیروی از هر کدام، پیروی از همة آن هاست و در زمانی که یکی از آن ها در دسترس نیست، دستورهای دیگران چراغ راه هدایت است.
امام صادق علیه السلام در پاسخ کسی که گفت: «شنیده ایم که صاحب الامر غایب خواهد شد؛ پس چه کنیم؟» فرمود:
چنگ بزنید به آنچه [از پیشوایان قبل] در دستتان است، تا این که امر بر شما آشکار شود.[7]
5. دستگیری از ضعیفان و فقیران
کمک به ضعفا و محرومان در همة زمان ها کاری بس ارزشمند است و در دین اسلام به آن سفارش شده است؛ اما به سبب غیبت امام، در دوران غیبت ارزش بیشتری دارد.
امام باقر علیه السلام فرمود: ... هر آینه قوی شما ضعیفتان را کمک کند و ثروتمندتان بر فقیرتان عطوفت ومهربانی نماید و فرد برای برادر دینی خود... خیرخواهی نماید. پس اگر شخص در این حال از دنیا رفت پیش از آن که قائم ظهور کند، شهید از دنیا رفته است... .[8]
البته این فقر گاهی فقر اقتصادی و گاهی فقر فرهنگی و معنوی است.